© Historisch Documentatiecentrum Marinebedrijven
Monumenten en kunstwerken op de Rijkswerf Willemsoord.
Het lichthuis van de vuurtoren Huisduinen “Lange Jaap”
Op het parkeerterrein tussen Dok 2, de schuilbunker en gebouw 56 (Het Pomphuis) staat een framewerk
met een bolvormig dak er bovenop. Velen die dit gezien hebben zullen zich afgevraagd hebben wat dit in
oorsprong geweest is. Het bevat geen enkele duiding.
Het betreft het oorspronkelijke lichthuis van de in
Huisduinen staande vuurtoren “De Lange Jaap”. Dit,
uit 1878 stammende, lichthuis is in 1992 vervangen
door een door een nieuw exemplaar, gefabriceerd
door Harsveld Apparaten uit Velsen-Noord.
Dit lichthuis heeft schuine spijlen in plaats van rechte,
waardoor de lichtbundels niet meer hinderlijk werden
onderbroken zoals bij het oude lichthuis. Het tien ton
zware lichthuis werd in 1992 met een enorme kraan
naar beneden getakeld, door een specialist op dit terrein: Van Seumeren B.V. uit De Meern. Deze firma is
thans bekend onder de naam Mammoet. Van Seumeren plaatste ook het nieuwe lichthuis met daarop de
oude radarscanner. De Stichting Nautische Monumenten heeft zich ontfermd over het oude lichthuis.
Historie vuurtoren Huisduinen
Al lang voor de Lange Jaap stonden in dezelfde buurt bij Kijkduin vuurtorens of bakens. Nog voor de bouw
van het fort, stond er een toren met een licht dat opgewekt werd door hout en kolen te stoken.
In 1822 werd er een door Jan Valk ontworpen, nieuwe ronde, stenen toren van circa zesenveertig meter
hoog gebouwd midden op het inmiddels opgetrokken Fort Kijkduin, hetgeen op zich al een relatief hoge
locatie was.
Aanvankelijk bestond de verlichting uit zesentwintig olielampen met holle spiegels als reflectoren, dit licht
was zichtbaar tot op ongeveer tien kilometer afstand. In 1853 werden de olielampen van deze oude toren
vervangen door een ander type lamp met lenzenstelsel in plaats van reflectoren.
In 1877 werd begonnen met de bouw van de Lange Jaap, deze werd in 1878 in gebruik genomen.
De zestienzijdige toren is geheel opgetrokken uit gietijzeren platen met een opstaande rand die aan elkaar
geschroefd zijn waardoor de vuurtoren erg zwaar is (506.100 kg gietijzer). De ontwerper van de vuurtoren
was Quirinus Harder, voormalig hoofdconstructeur van de bouwkundige dienst van het loodswezen.
De toren werd gebouwd door de firma Penn & Bauduin.
Bij de bouw in 1877 werd een Argandse lamp geplaatst met stilstaande lenzen. In 1903 kwam daar een
draaiend lenzenstelsel voor in de plaats dat in een ronde bak met kwik dreef.
Zo'n kwikbad maakt het mogelijk het lenzenstelsel met relatief weinig kracht door een uurwerkachtige
constructie aan te drijven, maar kan ook zorgen voor problemen met rondspattend kwik als de top van de
toren door harde wind heen en weer beweegt. Dit eerste lenzenstelsel uit 1903 van de Lange Jaap had een
schitterlicht met twee schitteringen in tien seconden dat op ongeveer zesendertig kilometer nog te zien
was. In 1912 werd er een sterkere lamp geplaatst en in 1924 een nog sterker elektrisch licht.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd in 1940 het toenmalige licht door Duitse mariniers geheel verwoest,
en de toren in camouflage-kleuren geschilderd waarna de vuurtoren vijf jaar buiten gebruik bleef.
Na de bevrijding in 1945 werd er eerst een noodverlichting geplaatst. In 1949 werd een nieuw
lenzenstelsel in gebruik worden genomen met vier schitteringen in twintig seconden.
Halverwege de jaren zestig is het kwiklager vervangen door een groot kogellager en in 1992 werd het
lichthuis vervangen dat nu op de oude rijkswerf Willemsoord te vinden is.
Tegenwoordig is de Lange Jaap op vierenvijftig kilometer afstand te zien.